Prinsjesdag 2012 is een schijnvertoning. Of toch niet?
Afgelopen mei werden VVD, CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie het binnen
48 uur eens over een bezuinigingspakket van 12,4 miljard euro, dat ervoor
moet zorgen dat de overheidsfinanciën in 2013 niet ontsporen. Ofwel: dat
Nederland zich gewoon houdt aan de belofte dat het begrotingstekort in 2013
onder de drie procent uitkomt.
De PvdA van Diederik Samsom vond de afspraak met Brussel, dat Nederland zich
volgend jaar aan de norm van een maximaal tekort van drie procent zou
houden, te streng. En deed daarom niet mee aan de zogenoemde
‘Kunduz-coalitie’.
De verkiezingen van 12 september hebben het politieke landschap echter grondig
veranderd. De Kunduz-partijen hebben, als in de loop van deze week de nieuwe
Tweede Kamer wordt geïnstalleerd, geen meerderheid meer. En de grote
winnaars, VVD en PvdA, zijn voorzichtig begonnen met onderhandelingen over
een meerderheidskabinet.
De ironie wil echter dat het gros van de maatregelen uit het Lente-Akkoord de
afgelopen maanden al door de Tweede Kamer is gekomen.
Prinsjesdag en Lente-Akkoord
Zo is een bezuinigingspakket voor 2013 van 5,2 miljard euro op 22 juni al door
de Tweede Kamer aangenomen. Hieronder vallen onder meer de verhoging van het
algemene btw-tarief van 19 naar 21 procent (per oktober dit jaar) en de
verhoging van de energiebelasting voor aardgas in 2013.
Ingrepen voor de zorg, zoals de verhoging van het eigen risico van de
zorgverzekering naar 350 euro en de eigen bijdrage voor verblijf in het
ziekenhuis van 7,50 euro per dag, zijn eveneens vóór de verkiezingen door de
Tweede Kamer heen gekomen.
Hetzelfde geldt voor het kabinetsbesluit om de aanschaf van rollators en
gehoortoestellen vanaf volgend jaar niet meer te vergoeden via het
basispakket.
Ook de stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd tot 67 jaar in 2023, en de
bankenbelasting zijn al vóór Prinsjesdag afgetikt in de Tweede Kamer.
Terugdraaien Lente-Akkoord?
VVD en PvdA kunnen bij de formatiebesprekingen overeenkomen om besluiten uit
het Lente-Akkoord terug te draaien. Maar dan moeten ze het eerst in grote
lijnen eens worden over het tempo waarmee de overheidsfinanciën worden
gesaneerd.
Bezuinigen is hoe dan ook onvermijdelijk. Wat helpt is dat het Centraal
Planbureau iets minder
pessimistisch is geworden over de ontwikkeling van de economie. Dat
helpt ook de overheidsfinanciën. Want het Lente-Akkoord brengt het
begrotingstekort, volgens de Macro-Economische Verkenning, volgend jaar
duidelijk onder de drie procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Maar de onderhandelingsmarges blijven smal. VVD en PvdA kunnen niet
vrijblijvend bezuinigingen en hervormingen schrappen. Als ze zaken anders
willen, moet dat passen binnen het financiéle raamwerk dat ze afspreken.
Hypotheekrente-aftrek
Intussen zijn er nog twee belangrijke dossiers waar de nieuwe Tweede Kamer
zich na Prinsjesdag over kan uitspreken: de beperking van de
hyptheekrenteaftrek en de afschaffing van de onbelaste reiskostenvergoeding
voor woon-werkverkeer, ook wel de 'forensentaks' genoemd.
In het dindag gepresenteerde Belastingplan 2013 wordt voorgesteld om vanaf
2013 de betaalde hypotheekrente alleen nog als aftrekpost te laten bestaan
voor de inkomstenbelasting, als ook daadwerkelijk tijdens de looptijd van 30
jaar wordt afgelost op de hypotheeklening. Voor nieuwe leningen wel te
verstaan.
Huiseigenaren wordende facto gedwongen nieuwe hypotheekleningen met annuïtaire
of lineaire aflossing aan te gaan, als ze de rente-aftrek willen behouden.
In de toelichting van het Belastingplan 2013 staat dat huiseigenaren in
principe nog wel tot 50 procent van de totale woningschuld een
aflossingsvrije leningen mogen nemen, maar dat dit aflossingsvrije deel niet
meer in aanmerking komt voor hypotheekrenteaftrek.
Intermediair De Hypotheekshop rekende afgelopen week nog voor dat dit vooral
starters opzadelt met hogere lasten. Een starter op de woningmarkt met een
lening van 200 duizend euro en een rente van 5 procent, heeft bij verplichte
aflossing een 122 euro hogere netto maandlast van 765 euro, vergeleken met
de huidige situatie.
Alternatieven beperking aftrek
VVD en PvdA hebben beide in hun verkiezingsprogramma andere varianten
gepresenteerd voor de beperking van de hypotheekrenteaftrek. De VVD wil het
plan uit het Lente-Akkoord versoepelen door starters de mogelijkheid te
bieden de eerste vijf jaar nog zonder verplichte aflossing hypotheekrente te
laten aftrekken.
De PvdA koerst aan op een geheel andere aanpak, waarbij voor zowel bestaande
hypotheekleningen als nieuwe leningen het percentage voor de renteaftrek
wordt afgebouwd van 52 procent naar 30 procent.
VVD en PvdA zullen er in de onderhandelingen vóór de stemming over het
Belastingplan uit moeten komen over een alternatief, om de variant uit het
Lente-Akkoord te wijzigen. Anders gezegd: de agendering van het
Belastingplan bepaalt het tempo van de formatiebesprekingen op dit punt.
In principe kan de nieuwe Tweede Kamer ook tegen de variant uit het
Lente-Akkoord stemmen, zonder alternatieve oplossing. Op korte termijn is
het effect daarvan niet zo groot. Het demissionare kabinet Rutte I raamde de
besparing door beperking van de renteaftrek in 2013 bijvoorbeeld op 13
miljoen euro. Maar op de lange termijn levert het aanpakken van de
rente-aftrek de schatkist echter 5,4 miljard euro op. Dat valt niet zomaar
weg te poetsen.
Onbelaste reiskostenvergoeding
De zogenoemde 'forensentaks', het andere hoofdpijndossier uit het
Lente-Akkoord, is ook door zowel VVD als PvdA afgezworen in het
verkiezingsprogramma.
Maar wie de afschaffing van de onbelaste reiskostenvergoeding voor
woon-werkverkeer - zowel voor auto als trein - wil terugdraaien, moet wel
een alternatief klaar hebben. Deze bezuinigingsmaatregel van 1,5 miljard
euro is namelijk vooral bedoeld als dekking voor het permanent verlagen van
de overdrachtsbelasting van 6 procent naar 2 procent.
Afgelopen juli is al besloten dat de overdrachtsbelasting voor huizenkopers op
twee procent van de koopsom blijft. Dit slaat structureel een gat van 1,2
miljard euro in de rijksbegroting. Zonder alternatieve bezuiniging loopt het
begrotingstekort al snel weer op richting de drie procent.
Ambulante werknemers
In de uitwerking van de forensentaks in het Belastingplan
2013 is er overigens voor gekozen om in de definitie van
woon-werkverkeer een uitzondering te maken voor ambulante beroepen zoals
loodgieters en wijkverpleegkundigen. Alleen als in een arbeidscontract is
vastgelegd dat een werknemer een aantal dagen per week naar een vaste
werkplaats reist, geldt dit als woon-werkverkeer.
Als sprake is van het het reizen naar het adres van een klant wordt dit niet
als woon-werkverkeer aangemerkt. "Dit onderdeel van de definitie leidt
ertoe dat het merendeel van de reizen van de ambulante werknemer, zoals de
loodgieter en de wijkverpleegkundige, wordt aangemerkt als zakelijk verkeer
en dus in aanmerking komt voor een onbelaste reisvergoeding", aldus de
toelichting in het Belastingplan.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl
